İmar barışı, Türkiye’deki kaçak yapıların yasal hale getirilmesi ve düzenlenmesi amacıyla devlet tarafından getirilen bir uygulamadır. Yapıların imar mevzuatına uygun hale getirilmesi, hem vatandaşların hukuki güvenliğini sağlamak hem de şehirleşme sürecinde karşılaşılan yapısal sorunları çözmek için önemli bir adımdır. İmar barışı, özellikle büyük şehirlerde inşa edilmiş olan kaçak binalar ve yapılaşmalar için bir çözüm niteliği taşır. Sonuç olarak, imar barışı, hem vatandaşların hem de yerel yönetimlerin yasal düzenlemelere uymasını sağlamak adına önemli bir araçtır.

Bu makalede, 2024 yılı itibarıyla imar barışının ne olduğuna, nasıl başvurulacağına ve başvuru sürecindeki önemli detaylara değinilecektir.

1. İmar Barışı Nedir?

İmar barışı, kaçak yapıların yasal hale getirilmesi amacıyla çıkarılan bir düzenlemedir. Türkiye’de, özellikle 1980’li yıllardan sonra hızla artan yapılaşma ve kaçak inşaatlar nedeniyle, mevcut yapıların büyük bir kısmı imar ve ruhsat açısından yasal olmayan durumda olmuştur. İmar barışı ile bu yapılar, belirli şartlar altında yasal hale getirilmektedir.

İmar barışının temel amacı:

• Kaçak yapıları tespit etmek ve yasal hale getirmek,
• Devletin bu yapılardan vergi alabilmesini sağlamak,
• Yapıların can ve mal güvenliği açısından denetlenmesini temin etmektir.

İmar barışı, genellikle “yapı kayıt belgesi” adı verilen bir belge ile yapıların yasal hale gelmesini sağlar. Bu belge, yapının imar planlarına uygun olup olmadığını belirten, devletin verdiği bir onay belgesidir.

2. İmar Barışı Başvuru Şartları

İmar barışına başvuru yapabilmek için bazı şartlar vardır. 2024 yılında getirilen düzenlemelere göre, bu şartlar şu şekilde özetlenebilir:

a) Yapıların Kaçak Olması:

• Başvuracak yapının kaçak olması gerekmektedir. Yani, yapı ruhsatı ve imar planına aykırı bir inşa edilmiş yapılar için başvuru yapılabilir.
• İmar barışı sadece mevcut yapılar için geçerlidir, inşa halindeki yapılar başvuru için uygun değildir.

b) Yapının Mevcut Durumunun Belirtilmesi:

• Yapı, başvuru sırasında mevcut durumda olmalıdır. Bu, binanın henüz yıkılmamış veya yeniden inşa edilmemiş olması gerektiği anlamına gelir.

c) İmar Planına Uygun Olmaması Durumu:

• Yapının imar planına uygun olmaması durumunda, ancak bu yapının konumunun daha önce belirlenmiş olması şartı ile başvuru yapılabilir.

d) Yapı Kayıt Belgesinin Alınması:

• Başvuru sahibi, ilgili belediyeden bir yapı kayıt belgesi almak zorundadır. Bu belge, yapının imar planına uygun olup olmadığını gösteren resmi bir belgedir.

3. İmar Barışı Başvuru Süreci Nasıl İşler?

İmar barışı başvuru süreci, belirli adımların takip edilmesi gereken bir süreçtir. 2024 yılı itibarıyla, başvuru süreci şu şekilde işlemektedir:

a) Başvuru ve Evrak Hazırlığı:

• Başvuruyu yapan kişi, bağlı bulunduğu belediyeye başvuruda bulunur. Başvuru sırasında istenilen belgeler arasında tapu kayıtları, yapı ruhsatı (varsa), inşaat ruhsatı (varsa) ve diğer belgeler yer alabilir.
• Başvuru için gerekli olan belgeler ve prosedürler yerel belediyelere göre farklılık gösterebilir, ancak temel başvuru belgesi olarak “yapı kayıt belgesi” alınması gerekmektedir.

b) Belediye Tarafından İnceleme:

• Başvuru yapılmasının ardından belediye, yapıyı inceler. İnceleme sırasında, yapının imar planına uygunluğu ve teknik gereklilikleri denetlenir.
• Eğer yapı, imar planına ve yönetmeliklere aykırıysa, belediye, yapıyı yeniden değerlendirerek başvuruyu onaylar veya reddedebilir.

c) Yapı Kayıt Belgesinin Alınması:

• Başvurunun onaylanmasının ardından, başvuru sahibine yapı kayıt belgesi verilir. Bu belge, yapının hukuki olarak yasal hale gelmesini sağlar.
• Yapı kayıt belgesiyle birlikte, başvuru sahibine ödeme yapılması gereken bir bedel de iletilir. Bu bedel, yapının büyüklüğüne, bulunduğu ilçeye ve imar planına aykırılık durumuna göre değişiklik gösterebilir.

d) Bedel Ödemesi:

• Yapı kayıt belgesinin alınabilmesi için belirli bir ücretin ödenmesi gerekmektedir. 2024 yılı itibarıyla bu bedel, yapının m2’sine göre hesaplanır ve belediyeye ödeme yapılır.

e) Yapının Yasal Hale Gelmesi:

• Ödeme işleminin ardından yapı yasal hale gelir ve başvuru sahibi, gayrimenkulünü yasal bir şekilde kullanabilir ve tasarruf edebilir.

4. İmar Barışının Yararları

İmar barışının hem bireysel hem de toplumsal anlamda birçok avantajı bulunmaktadır:

• Hukuki Güvenlik: Kaçak yapılar, yasal hale gelir ve mülk sahipleri, taşınmazlarını hukuki güvence altına alabilir.
• Vergi Alacakları: İmar barışı sayesinde, devlet kaçak yapıların vergi yükümlülüklerini yerine getirebilir.
• Yapıların Güvenliği: İmar barışı kapsamında yapılan denetimler, binaların güvenli olmasını sağlar. Bu da, riskli yapılar için can ve mal güvenliği açısından önemlidir.
• Kentsel Planlamaya Katkı: Yapıların yasal hale gelmesi, kentsel planlamanın daha etkili bir şekilde yapılmasını sağlar.

5. İmar Barışının Dezavantajları

Her ne kadar imar barışı, birçok avantaj sunsa da bazı dezavantajları da vardır. Bunlar arasında:

• Kaçak Yapıları Teşvik Etme: Sürekli olarak imar barışı uygulamaları, kaçak yapılaşmanın artmasına yol açabilir.
• Çevresel Etkiler: İmar planına aykırı yapılan binalar, çevresel düzeni bozabilir ve doğal kaynakları tüketebilir.

Sonuç

İmar barışı, kaçak yapıların yasal hale gelmesi adına önemli bir fırsat sunmaktadır. 2024 yılında yapılan düzenlemelerle, başvuru süreci daha sistematik hale getirilmiş ve belediyelerin denetim gücü artırılmıştır. Ancak, imar barışı uygulamalarının yalnızca bir defaya mahsus olmaması ve gelecekte yapılaşma sürecinin daha şeffaf ve denetimli bir şekilde ilerlemesi gerekmektedir. Hem mülk sahipleri hem de devlet, bu sürecin verimli olabilmesi için birlikte çalışmalıdır.